jaar

Sint-Antoniushof
Het Sint-Antoniushof in Gent is een groep van 87 assistentiewoningen, gelegen in de buurt van het Rabot, vlak bij de Antoniuskaai en op korte wandelafstand van het Gravensteen. Het hof heeft een rijke geschiedenis. Het werd oorspronkelijk al sinds 1630 gebruik als liefdadigheidsinstelling, die gedacht was voor het huisvesten van bejaarden en ouderen in nood en verzorgen. In de 17e en 18e eeuw was het ook nauw verbonden met de Sint-Antoniusschuttersgilde, een belangrijke gilde in Gent die zowel een sociale als militaire functie had. Het hof deed in verschillende periodes dienst als opvanghuis, ziekenhuis en later als bejaardentehuis. Tijdens de 19e eeuw werd het uitgebreid en gerenoveerd, wat de basis legde voor de huidige structuur. Het groeide uit tot een belangrijk sociaal centrum in de buurt, waar solidariteit en zorg centraal stonden.
In de 20e eeuw bleef het hof zijn belangrijke rol vervullen, maar evolueerde het langzaam naar een eigentijdse woonstijl voor ouderen. De oorspronkelijke sfeer van betrokkenheid en geborgenheid is behouden gebleven, wat nog steeds merkbaar is. Het Sint-Antoniushof fungeert tegenwoordig als een locatie voor 65-plussers die zelfstandig willen wonen, met de garantie van 24/7 noodhulp en toegang tot thuiszorgdiensten.
In het hart van het Sint-Antoniushof bevindt zich een binnentuin waar de bewoners graag samenkomen. Ze zitten hier op de bankjes, doorgaans op zonnige plekken, om te praten of mee te doen aan activiteiten. Af en toe zijn deze activiteiten gepland, zoals een potje petanque, maar vaak ontstaan er ook spontane momenten zoals een spelletje Rummikub. De cafetaria is een andere geliefde ontmoetingsplek, waar bewoners samen warme maaltijden eten of een kop koffie drinken.
Een belangrijk aspect van het dagelijks leven in het Sint-Antoniushof is het gebruik van de rollator. We hebben ons specifiek gericht op de relatie tussen de bewoners, hun rollator en het park. Het valt op dat bewoners hun rollator echt eigen maken. Zo hangen ze bijvoorbeeld een beertje als sleutelhanger aan hun rollator, of – in het geval van bewoners die geboren en getogen zijn in Gent – een Gentse strop als teken van trots op hun afkomst. Op die manier drukken ze hun identiteit uit via hun rollator. Bovendien helpt dit persoonlijke detail hen om hun rollator makkelijker terug te vinden wanneer deze geparkeerd staat tussen de vele anderen.
Het park is duidelijk aangepast aan het gebruik van rollators. Zo is er een overdekte parkeerplaats bij de cafetaria, waar bewoners hun rollator kunnen achterlaten als ze gaan eten of gezellig een koffie drinken. Ook zijn de meeste paden doorheen het park verhard, zodat bewoners zich vlot en veilig kunnen verplaatsen.
Voor de bewoners is de rollator veel meer dan enkel een hulpmiddel om beter te kunnen stappen. Hij biedt extra stabiliteit en zekerheid, waardoor mensen sneller geneigd zijn om naar buiten te komen en opnieuw een sociaal leven op te bouwen. Tijdens een gesprek kunnen ze op hun rollator steunen of er even op gaan zitten. Daarnaast is de rollator vaak uitgerust met een mandje, waarin ze persoonlijke spullen of boodschappen kunnen opbergen. Zo hoeven ze niet langer met zakken te sleuren.
De rollator is dus multifunctioneel en vormt een essentieel hulpmiddel in het dagelijkse leven van de bewoners. Hij bevordert niet alleen hun mobiliteit, maar ook hun zelfstandigheid en sociale contacten.
Het Sint-Antoniushof straalt daardoor een warme, gezellige sfeer uit, waar bewoners elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten en ondersteunen.

Marieke Van Hoorebeke en Fee Van den Langenbergh

Interventie Sint-Antoniushof Gent
We hebben onze observatie in het Sint-Antoniushof in Gent gedaan. Het is een rustige en groene plek omringd door assistentiewoningen voor 65-plussers. We observeerden het dagelijkse leven in dit park en kozen ervoor om ons te focussen op een specifieke groep: ouderen met een rollator. Wat meteen opviel, was dat deze plek weliswaar openbaar is, maar toch vaak aanvoelt als een afgesloten wereld, bijna een mini-stad die voornamelijk door de bewoners wordt gebruikt. Ondanks de openheid lijkt er een zekere grens te bestaan tussen het hof en de rest van de stad.
Naast de observatie ben ik ook in gesprek gegaan met enkele bewoners. Uit deze gesprekken kwam duidelijk naar voren dat velen onder hen zich regelmatig eenzaam voelen. Ze hebben nood aan sociaal contact, maar niet enkel met leeftijdsgenoten – ook contact met jongere generaties wordt gemist. Dit bracht me tot een centrale vraag: ‘Hoe kunnen we verschillende generaties op een spontane en toegankelijke manier samenbrengen op deze plek?’
Tijdens mijn bezoek viel me ook op dat het park weinig uitnodigende zitplekken heeft, en dat er nauwelijks voorzieningen zijn voor kinderen. Toch zijn er vaak kleinkinderen op bezoek of buurtkinderen die door het hof passeren en daar wat spelen. Deze observaties vormden de basis voor mijn interventie.
Mijn ontwerpvoorstel is dus een multifunctioneel landschapsmeubel, vormgegeven als een zachte, boogvormige heuvel met geïntegreerde zitbanken en tafels die op een natuurlijke manier opgaan in het reliëf. Dit meubel kan op verschillende plekken in het park worden toegepast om meerdere zit- en ontmoetingsplekken te creëren. Ik koos voor een boogvorm omdat hier ooit een schuttersgilde gevestigd was en de boogvorm van de taxushaag met de daarbij horende waterlijn stellen pijl en boog voor. Een knipoog naar de vroegere schutters.
Deze plek is toegankelijk voor mensen met een rollator en tegelijk aantrekkelijk voor kinderen door de speelse elementen die erin verwerkt zijn. Zo is er onder andere een glijbaan, een kruiptunnel en een lichte helling waarop kinderen vrij kunnen spelen, klimmen en rennen.
Het is er ook gezellig voor gezinnen om te zitten maar ook voor tieners omdat het ook wel een beetje een beschutte plek is. Wie wil kan ook de rustige kant van de heuvel opzoeken. Bij sneeuwval kan het ook zeer uitnodigend zijn om er van te glijden. Er is ook een zitbankje voorzien die meegaat met de ronding van de heuvel en er is ook een overdekking met een tafeltje waar mensen kunnen gaan zitten als ze bv. liever wat in de schaduw zouden willen zitten en als het slecht weer is kunnen ze toch zo buiten zijn maar beschut voor de regen.
De tafel is in hoogte aangepast zodat mensen met een rollator er ook makkelijk kunnen aanzitten. De tafel is ook verplaatsbaar voor als er mensen liever in de zon zouden willen zitten. In de overdekking staat er ook een kast met allerlei gezelschapspelen en boeken. Er is voor ieder wat wils.
Het doel van deze interventie is om contact te stimuleren tussen verschillende generaties en de bewoners van het hof letterlijk en figuurlijk dichter bij de buitenwereld te brengen. Door zitplekken te combineren met speelelementen ontstaan er kansen voor ontmoeting tussen jong en oud – niet geforceerd, maar op een natuurlijke manier, door simpelweg samen op dezelfde plek te zijn. Kortom een inclusieve, toegankelijke en speelse ontmoetingsplek die bijdraagt aan een levendig en verbindend parklandschap.